ŞEHİR TEORİLERİ

 ŞEHİR TEORİLERİ




01.08.2022

Şehir ile ilgili okumalar yaparken çok farklı kaynaklarla karşılaştım ve hepsinden de müstefit oldum. Bunlardan biri de İz Yayıncılıktan çıkan Korkut Tuna'nın Şehir Teorileri isimli kitabı oldu. Günlüğüme not aldığım bazı pasajları paylaşmak isterim:

19. yüzyılda sosyolojinin doğması aynı zamanda şehir ile ilgili yorumların, değerlendirmelerin de yaygınlaşmasına yol açmıştır. Sosyolojinin kurucusu olarak kabul edilen A. Comte ile başlayıp Spencer, K. Marx ile devam eden şehir değerlendirmelerinin ana odağında hep sanayi olmuştur. 

Bu nedenle Batıda şehirleşme daha çok sanayi devrimi üzerinden  açıklanmaya çalışılmıştır.  Batı için bir bakıma sanayileşme ile şehirleşme birbiriyle doğru orantılı iki gelişmedir aslında. 

İşin doğrusu batıdaki şehir gelişimi her ne kadar sanayi baz alınarak ele alınmış olsa da doğu şehirlerinden kopuk olarak ele almak eksik bir değerlendirme olur. 

Oysa batı şehirlerinin gelişim grafiğine baktığımızda;

"Doğu ile ilişki kurabildiği ya da ilişkileri denetleyen yerlerde batı hızlı bir şehirleşme içine girmiş, bağlantının koptuğu yer ve dönemlerde tersine doğru işleyen bir durum ortaya çıkmıştır." (s:45)

Nitekim batı için orta çağ karanlık bir çağ iken doğuda orta çağ gerçekte bir aydınlanma çağıdır oysa. Batı bu gerçeğe kapalı bir anlayışla hareket etmiş ve hala da öyle bir bakış açıya sahiptir.

Toplum yapısı ve toplumsal değişimi elen alan şehirleşmeye bakışı bu yönüyle çok da kuşatıcı olamamıştır maalesef. Sanayileşme ile paralel şehirleşme olgusunu genelleştirmeye çalışmış ve bu kalıbın dışında kalan şehirleri kendince geri şehirler kategorisine sokmakla büyük bir yanılgı içerisine hapsolunmuştur batı. Oysa ki her toplumsal hareketi ve de şehirleşme sürecini kendi dönem ve ortamı içeresinde ele almak gerekmez mi?

Şu bir gerçektir ki; şehirlerin oluşumu coğrafyadan coğrafyaya farklılıklar arzeder. Bu durum biraz da ihtiyaçla alakalıdır. Kimisi şehirlerin oluşmasında tarımı esas alırken, kimisi sanayi ve ticareti, kimisi de hukuku ve siyasi koşulları esas almıştır. Hiç şüphesiz bu koşulların hepsini veya birkaçını hatta başka etkenleri de içine alan şehir oluşumları da vardır. 



Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

KIRMIZI KAR

Resim
  KIRMIZI KAR 2023 yılının 6 Şubat’ı saat 04.17’de yaşanan o büyük deprem felaketinin hem teknik, hem ekonomik, hem sosyolojik, hem psikolojik hem de sanat ve edebiyat yönüyle ele alınması son derece önemli... Nitekim büyük felaketten bu yana yerli-yabancı birçok tahlil, tespit ve yorum yapıldı; yığınlarca rapor hazırlandı. Yapılmalı da, buna kimsenin itirazı yok. Lakin yaşanan bu büyük acının, yapılan gözlemlerin ve edinilen tecrübelerin gelecek kuşaklara aktarılması ve aynı acının tekerrür etmemesi de bir o kadar önemli. Bunun en önemli yolu ise sanat-edebiyattan geçiyor. Mesela bu acının ve yaşanan tecrübelerin sinemaya aktarılmasından tutun da roman ve hikâyelere konu edilmesine varıncaya kadar birçok mecraya taşınması gerekir. Hakeza müziğinin yapılması da öyle... Tabii hiç şüphesiz en önce bu yaraların bir güzelce sarılması ve vatandaşın huzura kavuşturulması daha önemli. İşte böylesi bir duyarlılıkla bu büyük felaketi her depremzede gibi iliklerine varıncaya kadar yaşaya...
Devamı

"KAR YAĞARKEN" BİR KUŞAĞIN YAŞADIKLARI ROMAN OLDU

Resim
  "KAR YAĞARKEN" BİR KUŞAĞIN YAŞADIKLARI ROMAN OLDU 25.10.2024 Bayağı bir zamandır ara verdiğim roman okumaya bir yazar dostumuzun yayınlanan yeni kitabıyla yeniden başladım. Daha çok hikayeleriyle tanıdığımız Selvigül Kandoğmuş Şahin'in Okur Kitaplığı'ndan yeni çıkan (Ağustos 2024) Kar Yağarken romanıyla yani.  Üniversiteli yıllardan beri yazdıklarını takip ediyorum. Akıcı bir üsluba sahip Selvigül Kandoğmuş Şahin'in kendine has bir hikaye tarzı var. Edebiyat dünyamızın  özgün  kalemlerinden biri. Tabii deneme kitaplarının yanı sıra resim çalışmaları da var. Yani anlayacağınız sanatını davasına adamış ve bu yönde adeta bir aktivist gibi hem yaşayan hem de yazan dert, dava sahibi bir yazar, sanatçı  Selvigül Kandoğmuş Şahin. Uzun bir süredir bir dönem romanı üzerinde çalıştığından haberdardım. Söz konusu kendi kuşağımız olunca heyecanlanıyor insan haliyle ve bir an önce yazılanları okumak istiyor. Kitabın yayınlandığını duyunca Kitapyurdu'ndan sipariş vermek i...
Devamı

Hep Bir UĞULTU ile Dolaştım Bu Şehirde…

Resim
Hep Bir UĞULTU ile Dolaştım Bu Şehirde … 02.11.2024 “Kulaklarda bir uğultu Şu gökyüzüne çarpıp gelen Mahşer çığlığı. Duasız nefesler Kadavra kokan insanlar Kendi yüzünden utanmış Maskelere sığınan cesetler. Zaman bir sarkacın ardına gizlenmiş Bereketsiz şimdi ömürler.” İsmi yaman ama şimdilerde her tarafından acı akan bir şehirden bahsediyorum. Bu şehirde hala büyük acılar var.    Her geçen gün hasarın boyutu, acının, hüznün derinliği daha yakından hissediliyor. Deprem olalı bir buçuk yılı geçti ama yaralar henüz sarılabilmiş değil. Birkaç gün geçirdiğim Adıyaman’da hergün o acıları içinde yaşayan yüzlere tanıklık ettim.    Geleceğe dair umutları zayıflayan insanlarla konuştum. Şehrin genç insanlarıyla beyin fırtınasında bulundum. Okullarda öğrencilerle buluştum, yöneticileriyle biraraya geldim. Şehrin birçok yerinde hala yıkık/yıkılmayı bekleyen binalar var. Her tarafta enkaz, toz, toprak, moloz… Ama herşeye rağmen ağır aksak da olsa    bu acı şehirde ayak...
Devamı